Narcisme is een persoonlijkheidsstoornis gekenmerkt door een overdreven gevoel van eigenwaarde, een intense behoefte aan bewondering en een gebrek aan empathie. Narcistische mensen zien zichzelf vaak als superieur en hebben moeite met het perspectief van anderen in te nemen. Dit kan leiden tot manipulatief gedrag en een neiging om anderen te devalueren. Onderzoek suggereert dat narcisme vaak samenhangt met een gebrek aan stabiele hechting in de jeugd.
Let op! Dit artikel is niet bedoeld als medisch advies. Ik heb het alleen geschreven om je te informeren. Raadpleeg altijd een professional als je last hebt van klachten.
Inhoudsopgave
Wat is narcisme?
Achter de zelfverzekerde façade van een narcist schuilt vaak een diepe onzekerheid. Dit krachtige imago is een beschermingsmechanisme om deze kwetsbaarheid te verhullen. Hoewel narcisten en pleasers op het eerste gezicht tegenpolen lijken, delen ze een onderliggende overtuiging: een gevoel van tekortschieten. De narcist probeert dit gevoel te compenseren door anderen te kleineren en zichzelf te verheerlijken, terwijl de pleaser juist zichzelf de schuld geeft.
In de psychologie onderscheiden we twee hoofdvormen van narcisme: grandioos en kwetsbaar. Personen met grandioos narcisme hebben een opgeblazen ego en vertonen vaak arrogant gedrag. Ze voelen zich superieur aan anderen en hechten weinig waarde aan de mening van anderen. Aan de andere kant staan individuen met kwetsbaar narcisme. Ondanks hun vaak arrogante uiterlijk, kampen zij met een diepgewortelde onzekerheid en zijn ze erg gevoelig voor kritiek. De term ‘narcisme’ zelf is afgeleid van de Griekse mythologie, waarin Narcissus zo geobsedeerd was door zijn eigen schoonheid dat hij stierf in zijn eigen spiegelbeeld.
Hoe ga je om met een narcist?
Hun behoefte aan constante aandacht, hun manipulatieve tactieken en hun gebrek aan empathie kunnen je emotioneel uitputten. Maar wees gerust, je bent niet alleen.
Ben je verwikkeld in een relatie met een narcist? Heb je het vermoeden dat je baas narcistische trekjes vertoont? Of misschien die ene vriendin? Voel je je uitgeput en verward? Leven met een narcist kan een emotionele achtbaan zijn. Het goede nieuws is dat er zeker manieren zijn om jezelf te beschermen en een gezonde afstand te creëren.
In dit blog vind je concrete tips om te omgaan met narcistisch gedrag, zoals manipulatie en gaslighting. Leer hoe je voor jezelf kunt opkomen en een gezonde afstand creëert.
6 tips voor omgang
Tip 1: Zie het gedrag van de narcist niet als een persoonlijke aanval.
Om zich beter te voelen streeft een narcist naar een ongelijkwaardige verhouding met de mensen om zich heen. Een narcist doet zijn uiterste best om de ander klein(er) te houden. Het belangrijkste is om je eigen emotionele welzijn te beschermen. Narcisten zijn meesters in het manipuleren van je gevoelens. Door te begrijpen dat hun gedrag vaak een reflectie is van hun eigen onzekerheden, in plaats van een aanval op jou, kun je je minder persoonlijk aangevallen voelen. Voorbeeld: Als een narcist zegt dat je “nooit iets goed doet,” bedenk dan dat dit meer over hun eigen tekortkomingen zegt dan over jou.
Tip 2: Leer de manipulatie technieken herkennen
Narcisten gebruiken verschillende tactieken om je onder controle te houden. Leer deze technieken herkennen en doorzien:
- Gaslighting: Dit is een bijzonder verraderlijke techniek waarbij de narcist je probeert te laten twijfelen aan je eigen waarneming. Voorbeeld: Als je zegt dat je je verdrietig voelt, kan de narcist reageren met “Je bent altijd zo dramatisch.”
- Projectie: Hierbij schrijft de narcist zijn eigen negatieve eigenschappen aan jou toe. Voorbeeld: Als de narcist zelf vaak ontrouw is, kan hij jou beschuldigen van vreemdgaan.
- Triangulatie: De narcist zet anderen tegen je op om zijn positie te versterken en jouw band met anderen te verzwakken. Voorbeeld: De narcist vertelt aan je vrienden dat jij altijd negatief bent.
- Stel grenzen en houd je eraan
Het stellen van grenzen is essentieel om jezelf te beschermen tegen narcistisch gedrag. Wees duidelijk over wat je wel en niet accepteert.Als je één keer toegeeft, kan de narcist dit als een teken van zwakte zien. Wees dus consequent in het afwijzen van ongewenst gedrag. Door duidelijk te communiceren wat je wel en niet accepteert, laat je zien dat je je eigen waarde kent. Gebruik “ik”-boodschappen om je gevoelens uit te drukken zonder de ander aan te vallen. Voorbeeld: “Ik voel me ongemakkelijk als je me zo behandelt. Ik heb behoefte aan respect.”
Tip 4: Val de narcist nooit aan waar anderen bij zijn
Confrontaties met een narcist kunnen leiden tot escalatie en onvoorspelbare reacties. Door openlijke confrontaties te vermijden, bescherm je jezelf tegen emotionele schade en verdere manipulatie. Je gaat de strijd toch niet winnen. Hoe harder jij de strijd aan zal gaan, hoe harder de narcist om zich heen gaat slaan. Narcisten zijn meesters in het draaien van de situatie om, waardoor jij de schuldige wordt.
Tip 5: Probeer een narcist niet te veranderen
Het is belangrijk om te realiseren dat jij de narcist niet kunt veranderen. Narcisten hebben vaak een sterk beschermend mechanisme waardoor ze hun eigen gedrag niet in vraag stellen. Probeer in plaats daarvan te focussen op jouw eigen welzijn en het creëren van gezonde grenzen.
Tip 6: Overweeg om afstand te nemen
Door hun grandioze gedrag zijn er vaak veel mensen die het goed kunnen vinden met een narcist en die niet direct door hebben dat ze met een narcist te maken hebben. Denk aan je eigen welzijn en ga op zoek naar een omgangsvorm die voor jou werkt. Wellicht betekent dit dat je het contact moet verminderen of zelfs helemaal verbreken.
Dit kan moeilijk zijn, maar het is vaak noodzakelijk om je eigen welzijn te beschermen.
Onthoud: jij verdient een gezonde en respectvolle omgang. Door deze tips te volgen, kun je stappen zetten om jezelf te bevrijden van de negatieve invloed van een narcist.
Wil je aan de slag met het stellen van grenzen, nee zeggen en het creëren van meer assertiviteit? In module 5 gaan we hier mee aan de slag in het REFIVE programma.
